1800-lågorájes gitta boahtteájggáj

Mijá Atlanta bielen, svierik polárraåtsådiddje Adolf Erik Nordenskiöld 1880 jagen, vuosstájvásste suoddjimvuohke luluj sajájdahteduvvat svierik ja nuorttarijkaj miehtsijda.

Gålmmå jahkelåge maŋebut, Karl Starbäck tjálij oajvvadusáv rijkkabäjvváj mij ålliduváj árvvádallamis 1907. Danna lájteduváj ”människan av stundens vinningslystnad dikterade, hänsynslösa ingrepp i naturen”.

Oasálasjvuohta båhtusav vattij Svierik biehtsemáno 25.b.1909 oattjoj luonndosuoddjimlágav mij láhkamierredij suoddjimpárkkahámev.. Sämmi jage mierreduváj Svierik vuostasj rijkkan Europan galgaj vuododit aktse suoddjimpárka: Hamra, Garphyttan, Ängsö, Gotdska Sandön, Ábeskovvu, Bielljegajsse, Sarek, Stuor Muorkke ja Sonfjället.

Åvddånibme dan maŋŋela manáj viehka suojmma. Gietjav ådå párka sjaddin 1918 ja 1962 gaskan ja 1982 ja 2002 gaskan vil lågenanguokta.

Vuostasj suoddjimpárka vuododuvvin viehka vuorbe milta estehtalasj jali turissta árvojs. Juogadus lij tjavgga tjalmostahtedum nuortasj ednamdajvajda gå buojkulvissan merrasuollulagá ällim åbbå åvdåstum.

Prosässa suoddjidimpárkajt vuododit la åvddånam jagij tjadá, goappátjagá bájkij válljima gáktuj. Ådå suoddjimpárkkaplána ja gåktu aktijbarggo vuododuvvá. Ådå suoddjimpárkkaláhka dåhkkiduváj 2008 jagen, tjielggasap dåbddomerkaj ja tjadnusijn Rijkajgasskasasj Luonndogáhttimunijåvnå njuolgadusájda.

Suoddjimpárkkaplána galggá ållestit 30 suoddjimpárkaj udnásj värmmádagáv. Plánanlij 13 ådå bájke, massta akta l tjadáduvvam - Kostermera suoddjimpárkka - mij la vuostasj suoddjimpárkka merra tjalmostahttemijn.

Suoddjimpárkka plánan gávnnuj aj vijdedit moadda suoddjimpárkajt ma gávnnuji. Sarek ja Gotska Sandön vil listan gávnnuji.

• Taavavuomen, Norrbottena lenan
• Giebbnegájsse, Norrbottena lenan
• Vålådalen-Sylarna Jämtlánda lenan
• Blaikfjället, Västerbottena lenan
• Bästeträsk, Gotlándan
• Reivo Norrbottena lenan
• Vindelfjällen Västerbottena lenan
• Rogen-Juttulslätten Dalarna ja Jämtlánda lenan
• Koppången Dalarna lenan
• Nämndöskärgården Stockhålma lenan
• Sankt Anna Östergötlánda lenan

Nåv gåk Svierigij, ienemus rijkajn li suoddjimpárka. Moadda dajs li väráltdåbdos rijkalasj árvvogávne. Stora barriärrevet Australian, Grand Canyon ja Yellowstone USA:an, Serengeti Tanzanian ja Galapagosöarna Ecuadoran. Moattea majt máhttá nammadit. 

Ienep diededibme gávnnu webbabiele dárogirelak ja ieŋŋgisgielak åsijn.